Als je brein de regels bepaalt, moet je ze eerst leren kennen

Waarom goede voornemens bijna altijd mislukken (en het níét aan je discipline ligt)

Elk jaar gebeurt hetzelfde. In januari zijn de sportscholen voller dan ooit. We eten gezonder, maken plannen, stellen doelen. Dit jaar wordt anders, zeggen we tegen onszelf.

En toch…Een paar weken later liggen de hardloopschoenen ongebruikt in de kast. Die gezonde routines verdwijnen langzaam. En we vallen terug in oude, vertrouwde patronen.

De conclusie die veel mensen trekken?

“Ik heb gewoon te weinig discipline.” “Mijn wilskracht is niet sterk genoeg.”

Maar wat als ik je vertel dat dit helemaal niet klopt?

Gedragsverandering faalt niet door een gebrek aan wil.

Het faalt omdat we ons brein niet begrijpen.

Je brein is geen team, maar een strijdtoneel

Ons brein bestaat grofweg uit drie lagen die allemaal iets anders willen. En die werken lang niet altijd samen.

1. Het oerbrein – wil vooral overleven

Dit oudste deel van je brein is er niet om je doelen te halen, maar om je veilig te houden.

Het oerbrein:

• houdt van comfort en routine

• vermijdt pijn en moeite

• reageert automatisch en snel

  
  

Voor je oerbrein is de bank veiliger dan de sportschool. Die zak chips aantrekkelijker dan een salade. Niet omdat je zwak bent, maar omdat dit brein zegt: “Blijf waar het veilig is.”

👉 Elke keer dat je automatisch doet wat je altijd deed, is dit brein aan het stuur.

2. Het emotionele brein – wil zich goed voelen.

Dan is er het emotionele brein. Dat draait om:

• beloning

• plezier

• verbinding

• goedkeuring

  
  

Dit brein houdt van dopamine. Van snelle beloningen. Van “nu even lekker”.

Daarom voelt uitstellen zo fijn. Daarom koop je iets in de aanbieding wat je niet nodig hebt. Daarom is verandering emotioneel vaak zwaarder dan logisch lijkt.

Je weet wat slim is. Maar je voelt iets anders.

3. Het denkende brein – maakt de plannen

En dan heb je het rationele brein. Dit deel maakt lijstjes, doelen en schema’s.

Dit is het brein dat zegt:

• “Vanaf maandag ga ik gezonder leven”

• “Ik ga voortaan eerder opstaan”

• “Ik stop met uitstellen”

  
  

Het probleem? Dit brein is het jongste en minst krachtige van de drie.

Het kan plannen maken…maar het moet het opnemen tegen miljoenen jaren aan overlevingsmechanismen.

Geen eerlijke strijd.

Waarom wilskracht alleen nooit genoeg is

Wilskracht komt uit je rationele brein. Maar verandering faalt meestal omdat:

• het oerbrein comfort wil

• het emotionele brein beloning zoekt

• en het rationele brein te veel in z’n eentje probeert te doen

Daarom werkt “gewoon even doorzetten” maar tijdelijk. En daarom voelen terugvallen zo frustrerend.

Niet omdat je faalt. Maar omdat je tegen je eigen brein vecht.

Hoe je wél blijvende gedragsverandering creëert

De oplossing is niet méér discipline. De oplossing is samenwerken met je brein.

✔ Maak gedrag klein en eenvoudig

Zo voelt het oerbrein geen gevaar.

✔ Koppel emoties aan nieuw gedrag

Zorg dat het emotionele brein iets te winnen heeft.

✔ Automatiseer waar mogelijk

Dan hoeft het rationele brein niet steeds in te grijpen.

Bijvoorbeeld:

• niet “ik ga 5 keer per week sporten”

• maar “ik trek elke ochtend mijn sportkleding aan”

• mét een beloning waar je brein naar uitkijkt

  
  

Tot slot

Blijvende gedragsverandering begint niet bij motivatie. En ook niet bij discipline.

Het begint bij begrip.

Wanneer je snapt hoe je brein werkt, kun je stoppen met vechten tegen jezelf — en eindelijk gaan bouwen aan verandering die wél blijft.